Gaur egungo Ukrainaren inbasioak agerian utzi du Europak gasarekiko mendekotasun handia duela. Kontinenteko bigarren energia-iturria da, eta, gainera, kontsumitzen denaren % 90 atzerritik dator.

Horregatik, Energiaren Nazioarteko Agentzia bezalako erakundeek bero-ponpen bidez berogailua elektrifikatzearen aldeko apustua egitea gomendatzen dute; izan ere, Europa Errusiako gasetik independizatzea ahalbidetzeaz gain, 2050erako planteatutako deskarbonizazio-helburuak lortzeko bidean jarriko gintuzke.

Hala ere, lana nekeza da, eta uste baino motelago egiten du aurrera; izan ere, helburu hori lortzeko, 1.800 milioi bero-ponpa instalatu behar dira eraikinetan 2050. urterako, eta horrek berokuntza-energiaren eskariaren % 55 maila globalean betetzea ahalbidetuko luke. Eta 2020an merkatuaren egoerarekin alderatuz gero, 180 milioi bero-ponpa baino ez ziren instalatu, berogailura bideratutako energiaren % 7 baino ez zutenak jartzen.

Are gehiago, AIEren helburuak lortzeko lasterketan, kontinente zaharra ez zegoen ezta zerrendaburu zirenen artean ere; instalatutako bero-ponpa gehienak Txinan zeuden ( % 33), ondoren Ipar Amerika ( % 23) eta hirugarren Europa ( % 12).

Gainera, datuen arabera, instalazio horien merkatu-kuota handiagoa zen herrialde hotzenetan. Horregatik, bero-ponpen % 60 Norvegian jarriko dira, % 43 Suedian, % 41 Finlandian eta % 34 Estonian.

Maximo historikoa bero-ponpen salmentetan 2021ean

Hala ere, desazelerazio horrek, aurreko urtearekin alderatuta, 2020an % 3ko hazkundea baino ez zekarren – Pandemiaren eragina, neurri batean –, susperraldi handia izan zuen 2021ean, eta bero-ponpen salmentetan % 34ko hazkundea lortu zuen Europan- Europako Bero-ponpen Elkartearen arabera-, inoiz lortu gabeko zifra.

Guztira, 2,18 milioi bero-ponpa saldu ziren 21 herrialdetan (aurreko urtean baino 560.000 gehiago), nahiz eta 10 herrialdek baino ez zuten salmenta guztien % 87 estaltzen: Frantzia, Italia, Alemania, Espainia, Suedia, Finlandia, Norvegia, Polonia, Danimarka eta Herbehereak, hurrenez hurren.

Errekor hori, Thomas Nowak Europako Bero-ponpen Elkarteko idazkari nagusiaren arabera, hiru arrazoirengatik gertatu da batez ere: batetik, gobernuak ekonomia deskarbonizatzeko estrategien alde egitera bultzatzen dituzten Europako politikengatik; bestetik, bero-ponpekin lotutako teknologian izan diren aurrerapenengatik; eta, azkenik, pandemiaren ondoriozko konfinamenduaren efektuagatik, bertako etxeek hobetu egin baitute pandemia.

Hala ere, errekor historiko hori gorabehera, zifra osoa 17 milioi bero-ponpa instalatutan kokatzen da oraindik; zifra hori ez da aipagarria Alemanian bakarrik instalatutako 20 milioi gas-galdarekin alderatuz gero.

Zeintzuk dira, orduan, bero-ponpen hedapen masiborako eragozpenak?

Bero-ponpak hedatzeko laguntzak

Energiaren Nazioarteko Agentziak proposatutako zifrak lortzeak esan nahi du hain handinahia den hazkunde-ibilbideari laguntzea, ezen berez oso zaila izango bailitzateke hori lortzea. Prozesuan lagunduko duten finantza-pizgarriak, energia-politikak eta arau-esparruak behar dira.

1. FINANTZA-PIZGARRIAK ETA ENERGIA-POLITIKAK

Bero-ponpek elektrizitatea erabiltzen dute airearen beroa eraikinaren kanpoaldetik barrura mugitzeko, hain prozesu eraginkorrean, ezen funtziona dezaten behar den elektrizitate-unitate bakoitzeko hiru edo lau bero-unitate entregatzeko gai baita. Horrek esan nahi du epe ertainera energia aurreztea oso handia dela.

Hala ere, bero-ponpa bat instalatzeko behar den hasierako inbertsioaren ondorioz, ez dago pertsona guztien eskura. Horrenbestez, bero-ponpak eskuragarriagoak izan daitezen eta gizarteko estamentu guztietara irits daitezen, zerga-salbuespenak edo sorospenak behar dira jabeei teknologia horren aldeko apustua egitera bultzatzeko.

Ildo horretan, Europako Batzordeak REPowerEU ekimena abiarazi du, eta, besteak beste, 2030erako 30 milioi bero-ponpa berri instalatu nahi ditu, urtean 35 mila milioi metro kubiko gas aurrezteko.

Gainera, lehendik dauden eraikinetarako energia-politikak ezartzeak, eraginkorrenak diren eraikinetarako energia-kodeak garatuz, elektrizitaterako bihurketa ere bizkortuko luke.

Izan ere, bero-ponpak Europaren eta gasaren arteko mendekotasuna murrizteko erantzun posibleak izan arren, eraginkorrak ez diren etxeetan instalatzeak sare elektrikoaren gainkarga eragin lezake, elektrizitate-eskaria handitu behar baita etxean erosotasun-maila ezin hobea lortzeko. Horregatik, eraikinen isolamendua hobetzea bero-ponpak instalatu aurreko baldintzatzat hartzen da.

2. ESPARRU ARAUTZAILEAK

Bestalde, eraikuntza berriko etxebizitzetan gas-galdarak debekatzeak bero-ponpen aldeko aldaketa ere bultzatuko luke.

Europako zenbait herrialde hasi dira jada erregai fosilen bidezko berokuntzari mugak ezartzen, ez bakarrik eraikin berrietan, baita lehendik daudenetan ere.

Alemaniako gobernuak iragarri du 2026tik aurrera berokuntza-sistema guztiek gutxienez % 65eko energia berriztagarriarekin funtzionatu beharko dutela. Bestalde, Danimarkak, Norvegiak, Suediak eta Finlandiak debekuak iragarri dituzte petrolioan oinarritutako berokuntza-sistementzat. Irlandak, Flandesek (Belgika) eta Austriak bezala, eraikuntza berriko eraikinetan gasolio-galdarak debekatu dituzte, eta Herbehereek ere ez dute uzten etxe berriak gas-sarera konektatzen.

 
Berotegi-efektuko gasen emisio gutxiago

Aipatutako neurri horiek guztiek, zalantzarik gabe, bero-ponpak ugaritzen lagunduko dute. Baina ez hori bakarrik, baita 2050ean zero emisio garbiko helburua lortzera ere; izan ere, lehen aipatu bezala, bero-ponpek 3-4 bero-unitate ematen dituzte energia-unitate bakoitzeko (energia-unitate bakoitzeko 0,9 bero-unitate entregatzen dituzten gas-galdaren kontrara), energia-eskaria murriztuz eta emisioei dagokienez duten eragina arinduz.

Izan ere, etxebizitza batean instalatutako bero-ponpa batek urtean 1313 kg CO2 isurtzea saihesten du. Horrek esan nahi du, urte eta erdi baino gutxiagoan, bero-ponpa bat karbono-isuriak aurrezten hasten dela gas-galdara batekin alderatuta.

Biltegiratze-sistemak dituzten bero-ponpak, sarearen gainkarga saihesteko

Bero-ponpak klima-aldaketaren aurka borrokatzeko irtenbide teknologiko gisa kokatzen badira ere, aldi berean, 1.800 milioi bero-ponpa konektatzea sarearen egonkortasuna arriskuan jar lezake eta saturazio elektrikoa eragin, bereziki hirigune isolatuenetan.

Horregatik, estrategia teknologiko berrien aldeko apustua egiten ari da, arazo hori bero-ponpen hedapenari kalterik egin gabe eta erabiltzaileen erosotasun-maila murriztu gabe konpon baitezakete: biltegiratze termikoko sistema aurreratuak.

Kostu txikiko soluzio bat da, bero-ponpa baten funtzionamendura erraz egokitu daitekeena, eta oso kudeagarria eta eraginkorra den klimatizazio-irtenbide bat eskaintzen duena, bero-beharra kontsumo elektrikotik bereizten laguntzen duena.

Biltegiratze termikoko sistema errazenak eta merkeenak ur-tanga soil batean oinarritzen diren arren, etxebizitzetako espazio-mugei lotutako erronken ondorioz, konponbide aurreratu trinkoagoak lantzen ari dira, fase-aldaketako materialen printzipioetan oinarritzen direnak, eta energia biltegiratzeko dentsitateak urak eskaintzen dituenak baino 3-5 aldiz handiagoak dira.

CIC energiGUNEren Energia termikoko soluzioen eremua bera gogor ari da lanean eraikinetarako klimatizazio-sistema bat garatzeko, fase-aldaketako materialekin biltegiratutako bero-ponpa batean oinarrituta. Zehazki, eredu konputazional bat garatu du Airlan enpresarekin batera, bero-ponpari biltegiratze-sistema bat gehitzeak dakarren hobekuntza energetiko eta ekonomikoa zehaztasunez zehazteko aukera ematen duena. Horri esker, sistemak eskari txikiko aldietan sortzen den beroa gorde dezake, eguneko unerik hotzenetan erabiltzeko, eta, horrela, eskariaren gorenak lekuz alda ditzake.

Garapen horren ondorioz, egiaztatu da biltegiratze-sistema horiei esker sare elektrikoa saturatzeko arriskua murrizten dela eta klimatizazio-sistemak maila globalean deskarbonizatzeko helburua lortzen laguntzen duela.