Gai kritikoei buruz duen kezka nabarmendu duen azkena Carlos Tavares Stellantis Taldeko CEOa izan da, eta ohartarazi du eskasia potentzial hori arazo handia izan daitekeela 2025ean, eskariaren hazkunde esponentziala hasiko dela uste denean. Izan ere, lurralde arraro horien nagusitasunagatik nazioarteko gatazkak iragartzen ditu, eta horrek orain arte petrolioa bezalako beste energia-iturri batzuek bizi izan dutenaren antzeko eszenatoki batera eraman gaitzake.

Hori dela eta, enpresa batzuek, ikuspegi horien aurrean, erauzketa-etapak baterien ekoizpeneko balio-kate propioetan integratzeko aukera planteatu dute. Horren adibide da Tesla. Elon Musk CEO mediatikoak aurreratu du bere jabetzakoak diren meategietatik (Nevadako estatuan, AEB) beren materialak ateratzeko aukera lantzen ari direla.

Izan ere, gogoratu behar da (gure blogeko aurreko sarreretan ikusi genuen bezala) lehengaiak bateria baten azken kostuaren % 65 direla, batez beste. Horregatik, garrantzitsua da marka handien sarbidea eta eskuragarritasuna bermatzea, produktu lehiakorrak eskaintzeko, ez bakarrik teknologiari dagokionez, baita prezioari dagokionez ere.

Hala ere, egungo ikuspegiek ez dute baikortasunera gonbidatzen azken puntu horri dagokionez. E Sourcek egin berri duen azterlan baten arabera, datozen urteetan ibilgailu elektrikoari dagokionez espero den "tsunamiaren" aurrean, ezin izango da eskari hori eskaintza erabilgarriarekin lotu, aurreikusitako lehengai eskasia dela eta. Horrek esan nahi du, ekonomiari dagokionez, ibilgailu bakoitzaren kostua % 22 handiagoa izango dela hasieran kalkulatutakoa baino.

ABERASTASUN HANDIA ESKU GUTXITAN KONTZENTRATUTA

Bi dira egoera hori baldintzatzen duten osagai nagusiak. Horietako bat erauzteko gaitasunei lotuta dago: gaur egun dauden erreserba handietako askok oraindik ez dituzte horiek lortzeko behar diren bitartekoak eta baliabideak, eta horrek, oraingoz, eskaintzaren eskuragarritasuna murrizten du.

Azpiegitura falta hori, batez ere, meatze-erauzketarekin lotutako inbertsioek izan ohi duten kostu handiari zor zaio. Hala ere, datozen urteetan espero den eskaria kontuan hartuta, zentzuzkoa da sinestea gero eta enpresa gehiagok inbertituko dutela instalazio horien garapenean, merkatuaren potentzial ekonomikoak eta errentagarritasunak erakarrita.

Hala ere, industriaren barruan aurkezten den erronka handia ateratzeko gaitasun horiek garatzetik harago doa. Lehen esan dugun bezala, material horiek herrialde gutxi batzuetako lurraldean metatzearen ondorioz, osagai geopolitiko handia dago, eta, horren ondorioz, estatu gutxien esku dago material horiek eskuratzea eta kontrolatzea. Horregatik dago antzekotasun hori petrolioaren egungo merkatuarekin, non, askotan, haren prezioa eta eskuragarritasuna aldagai geoestrategikoen, nazioarteko politiken eta merkataritza-gerren mende baitago.

Horregatik, merkatu hori kontrolatzeko, beren mugen barruan erreserbak dituzten herrialde handiak lehentasunez inbertitzen hasi dira beren lurraldeetan eskura duten aberastasuna aprobetxatzeko aukera emango dieten hornidurako balio-kateen garapenean.

Txinaren kasuan, adibidez, Litio, Cobalto, Kobre, Nikel eta Manganesoko kontzentrazio handiak daude. Horrek aukera ematen dio herrialdeari lasterketa hori berriz ere baterien industriaren barruan gidatzeko, eta gaur egun baterien sektoreko lehengaien meatzaritza-industriaren burua da. Horren erakusgarri, datu suntsitzaile bat dugu: 2019an bakarrik, Txinak mundu mailan lortutako litio eta kobalto guztiaren % 50 eta % 70 artean atera eta findu zuen, baita nikelaren % 35 baino gehiago ere. Garapen horretan guztian, oso paper aktiboa jokatzen ari dira herrialdeko automobilgintza elektrikoko erraldoiak; izan ere, inbertsio handiak eta akordioak egiten ari dira meatzaritzako enpresekin, ibaian gora industriaren balio-katean integratzen direla bermatzeko.

Txinaren atzetik, Kanada, Australia edo Brasil bezalako beste herrialde handi batzuek lehengaien erreserba zabalak baliatu nahi dituzte erraldoi ekonomiko eta industrial gisa duten posizionamendua indartzeko. Era berean, Afrikako hainbat herrialdek, hala nola Kongok (Cobaltoko munduko erreserben erdia baino gehiago ditu), Angolak edo Botswanak, edo Hego Amerikako hainbat herrialdek (Peru, Txile edo Argentina), beren hazkundea bizkortzeko eta aberastasuna handitzeko aukera gisa ikusten dute.

Arrazoiak edozein direla ere, argi dago lehia bizia sortzen ari dela oso jokalari gutxiko merkatua menderatzeko, ondorengo grafikoan ikus daitekeenez:

Esan beharra dago gatazka horrek berekin dakartzala hutsaren hurrengoak ez diren beste eztabaida batzuk. Alde batetik, baliabide horien erauzketa masiboaren iraunkortasuna eta ingurumen-inpaktua, lurrak degradatzea eta higatzea eragiten baitute askotan, bai eta gas kutsagarrien eta berotegi-efektuko gasen emisioak ere. Bestalde, baliabide horiek lortzerakoan hainbat erakundek salatu dituzten pertsonen abusu eta esplotazio egoerak ere aurkitzen ditugu, erauzketa-prozesuari erreferentzia egiteko "odoleko mineral" terminoa erabiltzen hastea eragiten dutenak.

GAUR EGUNGO IBILBIDE TEKNOLOGIKOAK ERAGINKORTASUNAREN GARRANTZIA

Egoera horren aurrean, hirugarrenekiko baliabideekiko mendekotasun handia duten eskualde eta herrialdeak lanean ari dira dagoeneko «independentzia teknologikoa» dei dakiokeena lortzeko. Hornikuntza kontrolatu ezin dutenez, ahalik eta gutxien bilatzen dute beste ekoizle batzuen mende egotea, bide teknologiko berrien bidez, sektorearen zirkularitatea optimizatu eta bultzatzeko.

Hori da, adibidez, Europaren kasua, zentzu horretan hasi baita bere kartak jokatzen. Horregatik, kontinentea oso garrantzitsua da baterien industriaren barruan beste gaitasun batzuk garatzeko, hala nola bigarren bizitzako eta bateriak birziklatzeko.

Ez hori bakarrik, gainera, gero eta protagonista-rol handiagoa ematen ari zaio machine learning edo adimen artifiziala bezalako soluzio teknologiko berrien erabilerari ekoizpen- eta birziklatze-prozesuetan, prozesuaren optimizazioa bermatzeko eta materialak alferrik galtzea ahalik eta gehien murrizteko.

Hori guztia industriaren barruan funtsezko lehengaien erabilera optimizatzera bideratuta dago, bai hirugarrenekiko mendekotasun handiagoa saihesteko, bai trantsizio energetikorako funtsezkoak diren sektoreetako baten iraunkortasuna bermatzeko.

Horregatik da funtsezkoa CIC energiGUNE bezalako eragileek baterien ekosistema europarrean duten zeregina, bigarren bizitzako, birziklatzeko eta ekoizpen-prozesuak optimizatzeko ikerketa- eta lan-ildoei esker.