Taxonomiaren Europako Erregelamenduak (EB 2020/852 Erregelamendua) arau-esparru bat ezartzen du ingurumenaren aldetik jasangarriak diren jarduera ekonomikoak identifikatzeko.

Bere helburu nagusia inbertitzaileei argitasuna ematea da, kapitala proiektu jasangarrietara bideratzea erraztuz, inbertsioaren gardentasuna bermatuz eta jasangarri gisa egiten diren jardueren sustapen faltsua murrizten lagunduz, helburu ekonomikoak Europako funtsezko konpromiso klimatikoekin lerrokatuz, hala nola 2050erako neutraltasun klimatikoa lortzea.

Ikuspegi bateratu hori funtsezkoa da finantza-ahaleginak funtsezko sektoreetara bideratzeko, sektore horiek zeregin estrategikoa baitute eredu ekonomiko jasangarri baterako trantsizioan.

Erregelamendua funtsezko bi zutabetan oinarritzen da: ingurumen-helburuak eta ebaluazio-irizpide teknikoak. Erregelamenduan jasotako jarduera ekonomiko guztiek bete behar dituzte irizpide horiek, ingurumenaren aldetik jasangarritzat jotzeko.

1. Fundamentua: ingurumen-helburuak

Helburu horiek klima-aldaketa arintzetik eta horretara egokitzetik hasi eta natura-baliabideak eta biodibertsitatea babesteraino hartzen dituzte, eta Erregelamenduan ezarritako jasangarritasun-printzipioekin bat etorri nahi duten jarduera ekonomikoetarako gida gisa balio dute. Jarraian, helburu horietako bakoitza zehazten da, etorkizun orekatuagoa eta erresilienteagoa eraikitzeko lortu nahi diren helburuekin batera:

1. Klima-aldaketa arintzeari dagokionez, jarduerek berotegi-efektuko gasen emisioak murriztu edo prebenitu behar dituzte, adibidez, karbono-emisio txikiko biltegiratze energetikoko teknologien erabilera sustatuz iturri berriztagarrietarako trantsizioa errazteko.
2. Klima-aldaketara egokitzeari dagokionez, klima-arriskuen (uholdeak edo lehorteak, esaterako) aurrean erresilientzia hobetzen duten proiektuak aukeratu ahal izango dira, ingurune aldakor batean operazioen jarraitutasuna ziurtatuz.
3. Ur eta Itsas Baliabideen Erabilera Jasangarriak eta Babesak, bestalde, ur-kontsumoa minimizatzea eta ur-ekosistemetan inpaktu negatiboak saihestea bilatzen du, teknologien ekoizpenean eta eragiketan praktika iraunkorrak sustatuz.
4. Ekonomia Zirkularrerako Trantsizioak baliabideen erabileraren eraginkortasunari, hondakinen murrizketari eta birziklatze-teknologien garapenari ematen die lehentasuna, materialen bizi-zikloa zabaltzeko.
5. Kutsaduraren Prebentzio eta Kontrolari dagokionez, araudiak estandar zorrotzak betetzea eskatzen du material arriskutsuak kudeatzeko eta emisio kutsatzaileak murrizteko, prozesu garbiagoak sustatuz.
6. Eta, azkenik, biodibertsitatearen eta ekosistemen babesaren eta lehengoratzearen helburua da ekosistemetan inpaktu negatiboak minimizatzea, hala nola meatzaritzako erauzketa-jarduerei lotutakoak, habitat naturalak babestuz eta lehengoratzea sustatuz.

Ingurumen-helburuak eta Taxonomy Climate Delegated Act

Erregelamenduan ezarritako ingurumen-helburu horiek jarduera ekonomiko jasangarrietarako erreferentzia-esparrua dira. Deskarbonizazio-helburu garrantzitsuenen ezarpen praktikoa bermatzeko, Europako Batzordeak Taxonomy Climate Delegated Act onartu zuen. Taxonomy Climate Delegated Act delakoak ebaluazio-irizpide teknikoak sakon garatzea du helburu, premiazkoenak diren ingurumen-helburuetako birentzat:

• Klima-aldaketa arintzea: Berotegi-efektuko gasen emisioak nabarmen murrizten dituzten jarduerak zehatz-mehatz identifikatuz.
• Klima-aldaketara egokitzea: klima-aldaketaren inpaktuen aurrean erresilientzia areagotzen duten jarduerak identifikatuz.

Eskuordetutako egintza horrek, beraz, berebiziko garrantzia du; izan ere, sektore ekonomiko bakoitzaren definizioak ezartzeaz gain, sektore bakoitzerako hautagarritasun-irizpide espezifikoak definitzen ditu, metriketan oinarrituta, hala nola isuriak murriztea edo energia-eraginkortasuneko estandarrak betetzea, eta praktikan Erregelamenduaren printzipio orokorrak nola aplikatu zehazten du.

2. Fundamentua: Ebaluatzeko irizpide teknikoak

Jarduera ekonomiko batek hiru baldintza nagusi betetzen dituen zehazteko diseinatu dira ebaluazio-irizpide teknikoak:

1. Ezarritako ingurumen-helburuetako bati ekarpen esanguratsua egitea: horrek esan nahi du jarduera ekonomikoak funtsezko eragin positiboa izan behar duela, gutxienez, erregelamenduan zehaztutako eta aurretik azaldutako sei ingurumen-helburuetako batean.
2. Kalte esanguratsurik ez eragitea (GNSH, ingelesezko siglak): kasu honetan, jarduera ekonomikoak ez ditu beste ingurumen-helburuak arriskuan jarri behar. Adibidez, klima-aldaketa arintzen laguntzen duen jarduera batek ez du biodibertsitatean kalte nabarmenik sortu behar, ezta ur-baliabideak kutsatu ere.
3. Gutxieneko babesak betetzea: horrek esan nahi du jarduerak nazioarteko estandarrak errespetatu behar dituela giza eskubideetan, lan-eskubideetan eta gobernantza-eskubideetan, hala nola ELGAk enpresa multinazionalentzat ezarritako jarraibideetan eta enpresei eta giza eskubideei buruzko NBEren printzipio gidarietan ezarritakoak.

Irizpide tekniko horiek oso garrantzitsuak dira, bai jarduera jasangarriak sailkatzeko arau-esparrua ematen dutelako, bai taxonomiaren helburu nagusiak betetzen direla bermatzen dutelako. Ikuspegi dinamiko horrek ziurtatzen du esparruak eboluzionatu egiten duela ingurumenaren eta merkatuaren beharren arabera.

Energia biltegiratzeko sektoreari aplikatutako taxonomia

Biltegiratze energetikoaren kasuan, erregelamenduaren adibide esanguratsuak nabarmentzen dira:

• 10. artikuluan, klima-aldaketa arintzeari buruzkoan, ezartzen da energia-biltegiratzeak erraztu egiten duela iturri berriztagarriak sare elektrikoan integratzea, hala nola energia eolikoa eta eguzki-energia. Biltegiratze-sistema horrek energia-horniduraren egonkortasuna eta fidagarritasuna bermatzen ditu, iturri berriztagarri horiek aldizkakoak izan arren. Gainera, energia-sistemaren deskarbonizazioari zuzenean laguntzen dio, iturri fosilekiko mendekotasuna murrizten baitu eta energia garbien etengabeko erabilera sustatzen baitu.
• Bestalde, 13. artikuluak, Ekonomia Zirkularrerako Trantsizioari buruzkoak, baterien eremuan teknologia aurreratuak garatzearen eta aplikatzearen garrantzia azpimarratzen du. Horrek birziklatzeko eta berrerabiltzeko estrategia berritzaileak biltzen ditu, baliabide berrien eskaera murrizteaz gain, ekonomia zirkularreko eredu bat ere sustatzen dutenak, hondakinak minimizatuz eta produktu mota horien bizi-zikloan zehar iraunkortasuna sustatuz.
• Bestalde, II. eranskinak jarduera ekonomiko ugari hautatzeko irizpide tekniko espezifikoak zehazten ditu, besteak beste, energia, garraioa, eraikuntza eta industria bezalako sektoreen arabera sailkatuta; jardueren bizi-zikloaren ebaluazioaren garrantzia azpimarratzen du, ingurumen-inpaktua zehazteko, eta berotegi efektuko gasen isuriak kalkulatzeko metodologia estandarizatuen erabilera sustatzen du, hala nola Batzordearen 2013/179/EB Gomendioa edo ISO 14067:2018 eta ISO 14064-1: 2018 arauak.

Laburbilduz, Taxonomia Berdearen Europako Erregelamenduak esparru sendo eta zehatza ezartzen du, benetan iraunkorrak diren jarduera ekonomikoak identifikatu eta sustatzeko. Europak, ingurumen-helburu argien, irizpide tekniko zehatzen eta Taxonomy Climate Delegated Act bezalako egintza eskuordetuen bidez, inbertsio arduratsuak sustatzeaz gain, funtsezko sektoreak bultzatzen ditu, hala nola energia-biltegiratzea trantsizio berde eraginkor baterantz. Ikuspegi integral horrek jarduera ekonomikoa konpromiso klimatikoekin lerrokatzea bermatzeaz gain, eredu ekonomiko erresilientea, berritzailea eta Europak maila globalean gidatzen dituen jasangarritasun-balioekin lerrokatua eraikitzen ere laguntzen du.