INGURUMEN-AZTARNA

Eskuarki, “karbono-aztarna” esaten zaion horri buruz hitz egiten entzuten dugu. Jakina denez, kontzeptu horrek metriko bat dakar, eta horrek kalkulatzen ditu norbanako batek, jarduera batek, produktu batek edo erakunde batek CO2 baliokidean neurtutako berotegi-efektuko gasen (BEG) emisio guztiak.

Neurri-unitate hori jendarteratu egin da, eta gure eguneroko bizimoduan familiarragoa da, batez ere berotze globalaren eragina kuantifikatzeko aukera ematen digun kalkulu-metodoa delako (berotegi-efektuko gasen emisioak horretan laguntzen baitu) eta neurri aringarriak har daitezkeelako.

Hala ere, azterketa horrek gizakiaren jarduerak planetan duen eraginaren ikuspegi mugatua ematen du. Gure egunerokoan beste ingurumen-inpaktu batzuk sortzen dira, gure ingurunean eragina dutenak eta berotegi-efektuko gasen emisioetatik haratago doazenak.

Hori dela eta, gero eta nabarmenagoa da ikuspegi zabalagoa hartu behar dela gure inguruneko inpaktu desberdinak aztertzeko, hala nola ingurumen-aztarna deritzona.

Adierazle hau irizpide anitzeko azterlan batean oinarritzen da. Inpaktu-kategoria desberdinen kalkuluaren bidez, ingurumen-portaera ezagutzeko eta, horrela, portaera hori murrizteko ekintzak hartzeko aukera ematen du. Bakoitzaren jardueraren 360º-ko ikuspegi horri esker, jarduera horrek suposatzen duen ingurumen-portaera identifikatzea lortzen da, eta, horrela, ezagutza handiagoa izan daiteke ingurumen-aztarna murrizteko aukera ematen duten ekintzak hartzeko.

2023an, kontzeptu hori gero eta gehiago errotzea espero da, ez bakarrik enpresen artean, baizik eta, gizabanakoengan berengan, gure eguneroko jarduerak gure munduan duen eragina ulertzeko eta kontuan hartzeko modu gisa (neurri handiagoan edo txikiagoan).

BIZI-ZIKLOAREN ANALISIA EDO LCA

Ingurumen-arrastoarekin harilkatuz, esan dugun bezala, gero eta enpresa eta erakunde gehiago ari dira beren produktuek edo zerbitzuek ingurumenean eragiten duten inpaktu osoa neurtzen duten kalkulu-metodoak ezartzen.

Horregatik, gero eta erakunde gehiago ari dira Bizi Zikloaren Analisiaren edo LCAren (Life Cycle Analysis ingelesezko siglen arabera) metodologietan oinarritutako ikuspegiak barneratzen eta garatzen.

Horrelako azterlanek produktu, prozesu, zerbitzu edo erakunde batek bere bizi-zikloan ingurumenean eragiten duen inpaktua modu iteratiboan identifikatzea, ebaluatzea eta kuantifikatzea ahalbidetzen dute. Horregatik, energiaren industrian (edo beste batzuetan) diharduten eragileek gero eta gehiago baloratzen eta ezartzen duten tresna da.

Metodologia honen bidez, jarduera batek eragiten duen ingurumen-inpaktua zeharka ezagutzeko gai da: produktu bat fabrikatzeko lehengaiak lortzetik hasi eta bizitza amaitzeraino, beste jarduera batzuetatik igaroz, hala nola garraioa, produkzio-prozesua bera, produktua edo zerbitzua banatzea eta merkaturatzea, bai eta haren bizi-amaiera ere.

Metodologia honek aztertutako jarduerari dagokionez eskaintzen duen potentzialtasuna eta ulermen-gaitasuna dela-eta, enpresentzako erabaki estrategikoa hartzeko tresnatzat hartzen da gero eta gehiago, ingurumenaren ikuspegitik aldatu behar diren alderdi kritikoak identifikatzeko aukera ematen baitu. Gainera, halako kapilaritatea eskaintzen dute horrelako analisiek, eta beste ikuspegi batzuetatik ere lagun dezake sortutako ezagutzari esker (adibidez, kostuak murriztea produkzio-prozesuaren inguruan ikusitako inputetatik abiatuta).

Horregatik guztiagatik, uste dugu ikuspegi horiek gero eta pisu handiagoa izango dutela aurten enpresen artean. Batez ere, industria eta enpresa aldetik duen erakargarritasunari esker. Azken finean, azterketa mota horren emaitzek aukera ematen dute hobetzeko aukerak identifikatzeko, erabakiak hartzeko informazio estrategikoa emateko eta produktu edo zerbitzu bat diseinatzeko (edo berriz diseinatzeko) ekintza-planak ezartzeko. Hori guztia negozioaren ikuspegitik dakarren lehia-abantailarekin.

DESIGN THINKING

Lehen aipatu dugun bezala, LCA metodologiek produktuen diseinua edo birdiseinua modu jasangarriagoan sustatzea ahalbidetzen dute, besteak beste. Horregatik, funtsezko pieza izan daitezke produktu bat definitzeko ondorengo prozesuetarako input gisa, bai eta metodo berrietarako ere, hala nola "Design Thinking".

Ikuspegi horrek diseinu tradizionaletik haratago doan irismena planteatzen du: haren bidez, azken erabiltzailearentzat ondasun edo zerbitzu praktikoa sortzea ez ezik, beste faktore batzuk ere hartzen dira kontuan, hala nola ekonomikoa, soziala edo ingurumenekoa.

Hori guztia, dauden beharrei erantzungo dieten ideia berritzaileak sortzea errazten duen prozesua delako, horretarako, sormena eta berrikuntza oinarri hartuta.

1969an jaiotako kontzeptua izan arren, eta hasieran batez ere kontsumoaren munduarekin lotuta egon arren, gero eta ahots gehiagok nabarmendu dute definizio- eta ikerketa-etapatik produktu eta zerbitzu iraunkorragoak garatzeko duen ahalmena. Metodologia honek proposatzen duen lan- eta ebaluazio-esparruaren ondorio da hori, eta hiru irizpide nagusitan oinarritzen da: ekoizpen-tekniken eta -metodoen bideragarritasuna, lotutako egingarritasun ekonomikoa eta azken kontsumitzaileen desiragarritasuna.

Lan-eskema horrek aukera ematen du, nahi izanez gero, enpresa edo erakunde baten stakeholder nagusiekiko harremanetan ingurumenari dagokionez kontuan hartu behar diren funtsezko alderdi guztiak kontuan hartzeko, lehen aipatutako hiru irizpideetan arrakasta lortzeko. Horregatik, gero eta gehiago baloratzen dute erakundeek beren produktuak, zerbitzuak edo jarduerak definitzeko.

INGURUMEN-ETIKETAK

Merkaturatutako produktuen diseinua eta garapena jasangarria dela bermatzeko, 2023an Europan produktuen ingurumen-etiketa izenez ezagutzen direnak ugaritzea espero da, datozen hilabeteetarako iragarri diren erregulazio ezberdinak direla eta.

Etiketa ekologikoak edo ekoetiketak ere esaten zaie. Sailkapen-sistema honen bidez, produktuen ingurumen-jarduna identifikatu nahi da, eta, horrela, produktu edo zerbitzu batek duen ingurumen-inpaktuaren berri eman nahi zaie azken kontsumitzaileei.

Batez ere, etiketatze-sistema honen helburua da eskuratzen dituzten ondasunen aztarnari buruz bezeroek duten ezagutza indartzea, eta, horrez gain, akuilu izatea (dagoen arau-esparrutik abiatuta), ingurumenaren gainean eragin txikiena duten produktu edo zerbitzuei merkatuan laguntzeko. Horrela, ingurune naturalean duten eraginarekin gehiago errespetatzen eta kontzientziatzen diren artikulu eta jardueren kontsumoa sustatu nahi da. Hori dela eta, etorkizuneko balio estrategikoa dute beren produktuetan mota horretako etiketak dituzten enpresentzat.

PASAPORTE DIGITALA

Aipatutako etiketekin batera, 2023. urtetik aurrera gero eta gehiago entzungo dugu zenbait sektore eta ondasunetarako aginduzko figura berri bati buruz hitz egiten: produktuaren pasaporte digitala deritzona, EBk duela gutxi baterien sektorerako onartu duena bezalakoa.

Mota horretako identifikazio-dokumentuek (QR teknologian oinarritutakoak) merkatuan zirkulatzen duten produktuen kontrola egitea dute helburu, haien bizi-ziklo osoa monitorizatzeko (ekoizpenetik hasi eta balizko birziklapeneraino) eta kasu bakoitzean finkatzen diren araudi-estandarrak betetzen direla ziurtatzeko.

Energia-biltegiratzearen sektorearen kasuan, eta gure blogean ikusi genuen bezala, EBk baterientzako pasaporte digital espezifiko bat onartu zuen 2022. urtearen amaieran, bateriaren bizitzari buruzko informazio guztia biltzen duen erregistro elektroniko bat osatzen duena.

Horrela, identifikazio horren bidez, gailu bakoitzari buruzko informazio teknikoa banan-banan eman nahi da, bai eta ingurumen-jardunaren berri ere (adibidez, karbono-aztarna).

Horri gehitu behar zaio bateriek Europar Batasuneko araudi berrian ezarritako agindu berrietako bat betetzen dutela ziurtatzea ahalbidetuko duela: birziklatutako materialen gutxieneko ehuneko bat erabiltzea, proportzio hori modu frogagarrian adierazi beharko baita dagokion pasaportean.

Biltegiratze-gailuetarako identifikazio-dokumentu hau erregulazio berri baten zati txiki bat baino ez da, eta hasi berri garen urtean zehar produktu eta zerbitzu gehiagori eragingo diela espero da (batez ere, sektorearen iraunkortasunarekin lotura handia dutenei).

Azken batean, energiaren industriaren iraunkortasunari lotutako 2023. urteko kontzeptu handiek ikuspegi zirkular bat dute: batetik, produktuen eta zerbitzuen inpaktua identifikatzea eta kuantifikatzea, LCAren azterketaren bidez, eta ingurumen-aztarna zehaztea, eta, bestetik, eragin hori murrizteko neurriak hartzea, diseinu-ikuspegi berrien bidez eta estandar eta helburu berriak betetzeari buruzko jarraipen erregulatzailea eginez. Horren guztiaren helburua da trantsizio energetikoa bizkortzea 2023an, eta hori funtsezkoa da gure inguruko enpresa eta erakunde askoren eraldaketa berdea finkatzeko.

Iraunkortasunaren industriaren azken berrikuntzak eta horri lotutako aurrerapen eta ikuspegi giltzarriak gehiago ezagutu nahi badituzu, sozial sareetan jarraitzera gonbidatzen zaitugu, eta gure webgunea bisitatzera, non 2023an berriro protagonista izango den gai bati buruzko berrikuntza guztiak aurkituko dituzun.