Araudi berri hori lehenengo oinarria baino ez da, eta datozen hilabeteetan garatuko da, eta 2024tik aurrera Europako herrialde guztietan aplikatuko da zuzenean, estatu bakoitzaren ordenamendu juridikoaren bidez barne-inplementazioaren beharrik gabe. Horrekin, bateratasuna bermatu nahi da kritikotzat jotzen den erregulazio bat aplikatzean, lehiakorra eta jasangarria izango den industria baten garapena bermatzeko.

Azken puntu horretan, bereziki azpimarratzen ditu arau berriak, EBren helburu klimatikoak eta etorkizuneko ekonomia zirkularraren printzipioak betetzen dituen sektore bat garatzen laguntzen baitu. Horregatik, hainbat erronka eta jarduera hartzen ditu bere baitan: lehengaiak erostea eta bateriak ekoiztea, birziklatzea edo hondakin gisa tratatzea. Hori guztia merkatuan dauden bateria-tipologia desberdinetarako, horietako bakoitzerako kasu bakoitzean aplikatzen dizkioten eskakizunak zehaztuta.

Testuinguru horretan, araudi berri horretatik sortzen den figura nagusietako bat bateria digitaleko pasaportea deritzona da; bateriaren bizitza osoko informazioa duen gailuan sartutako erregistro elektroniko bat.

ZER DAKAR PASAPORTE BERRI HORREK INDUSTRIAN?

Identifikazio-sistema horren bidez, EBk Europan etorkizunean zirkulatuko duten baterien gaineko kontrola egin nahi du, onartutako araudia betetzen dela ziurtatzeko.

Oinarrizko arau gisa, biltegiratze-sistema guztiek ondo ikusteko moduko QR kodea eduki behar dutela ezartzen da. Kode horrek, irakurketaren bidez, bateriari buruzko informazio guztia eman behar du: konposizioa, edukiera, emaitzak funtsezko adierazleetan, iraunkortasuna. Azken batean, gailua nolakoa den zehazten duten alderdi guztiak.

Horretaz gain, eta modu osagarrian, 2kWh gainditzen duten bateria guztiek (ibilgailu elektrikoenak, esaterako) pasaporte digital hori izan beharko dute lotuta. Pasaporte digitalak bateriaren informazio teknikoa ez ezik, gailuaren ingurumen-jardunari lotutako datuak ere izan beharko ditu, eta funtsezko alderdiak adierazi beharko ditu, hala nola karbono-aztarna.

Sistema horren bidez, adibidez, bateriek onartu berri den araudian ezarritako agindu berrietako bat betetzen dutela bermatu eta gainbegiratu nahi da, hala nola birziklatutako materialen gutxieneko ehuneko bat: kobaltoaren % 16, litioaren % 6, nikelaren % 6 eta, hala badagokio, berunaren % 85.

Betebehar horiek mailaz maila ezarriko dira. Hasiera batean, baterien osaera baino ez da adierazi beharko, eta pixkanaka eskatuko da konposizio horietako bakoitzaren ehuneko zehatza eta birziklatzetik datorren kantitatea betetzea.

Baina, batez ere, EBk bereziki azpimarratzen du Europan fabrikatutako bateria bakoitzari lotutako karbono-aztarna monitorizatzea sistema horren bidez, eta, berriz ere, ekoizleei pixkanaka betebehar berriak ezarriko dizkien sistema bat ezartzea.

Lehenik eta behin, araudiak bateria-eredu bakoitzaren karbono-aztarna zehaztea eskatuko du, bizi-zikloaren bidez, eta zifra hori pasaporte digitalean sartu beharko da. Kalkulua egiteko, Europako arautzaileak bateria-fabrikatzaile guztiek erabili beharko duten zenbatespen-sistema uniformea zehaztuko du.

Epe ertainean, Europar Batasunak kategoria batzuk ezarriko ditu, eta kategoria horiek zehaztuko dute zein motatakoa den bateria, karbono-arrastoaren mailaren arabera. Horrekin, eta azken urrats gisa, baterien bizi-ziklo osoa kontuan hartuko duten karbono-aztarnaren gehienezko maila batzuk ezarriko dira, eta ezingo dira inola ere gainditu zure tipologiaren arabera.

Baina erregulazio hori guztia ez dago fabrikazio- edo birziklatze-jardueretarako soilik pentsatuta. Atal espezifikoak ere baditu, bateriekin edo horien osagai eta lehengai giltzarriekin merkaturatzen duen edozein erakunderen jarduna erregularizatzeko.

Hala, behar bezalako arretaren politika ezartzen da (nazioarteko arauekin bat etorriz), biltegiratze-sistemak hornitzeko, eraldatzeko eta merkaturatzeko jardueretan gerta daitezkeen gizarte- eta ingurumen-arriskuak murrizteko.

Betebehar horien artean egongo da, besteak beste, merkaturatzen diren bateriek lehen aipatutako dokumentazio- edo etiketatze-baldintza espezifikoak betetzen dituztela egiaztatzea. Gainera, fabrikatzaileen antzeko betebeharrak aplikatuko zaizkie baterietan aldaketak sartzen dituzten edo hasierako erabilera aldatzen duten merkaturatzaileei.

NOLAKO ERAGINA IZANGO DU INDUSTRIAN ETA ZER ONDORIO IZANGO DITU?

Lehen aipatutako erregulazioa araudi berriak Europako sektorean datozen urteetan izango dituen inplikazioen zati nabarmen bat baino ez da.

Hasieran aipatu dugun bezala, kontuan izan behar da lehen araudi hori oinarrien lege bat dela, eta etorkizunean garatu egin beharko dela, eragin osoa zehazteko. Hala ere, lehen zutabe horiekin, baterien erkidegoko industriarako funtsezko inplikazio batzuk zehaztu daitezke.

Agian garrantzitsuena bateriak fabrikatzeko prozesua datozen urteetan nola eraldatu beharko den da. Pasaportean funtsezko elementutzat hartzen denez erabilitako materia birziklatuen ehunekoa edo horri lotutako karbono-aztarna, ekoizpen-prozesua bera ez ezik, diseinu-fasea ere eguneratu beharko da. Birziklatua edo ekodiseinua izateko diseinatutako ikuspegiak beharrezkoak izango dira Europako agindua betetzeko, eta hor LCAn oinarritutako metodologiek (Life Cycle Assesment edo Bizi Zikloaren Analisia) gero eta protagonismo estrategiko handiagoa hartuko dute.

Horrelako analisiek produktu edo prozesu batek bere bizi-zikloan zehar dituen ingurumen-inpaktuak modu iteratiboan identifikatzea, ebaluatzea eta kuantifikatzea ahalbidetzen dute.

Horregatik dira ezinbesteko tresna etorkizunean baterien sektorean jardun nahi duten enpresa eta eragile guztientzat. Ez bakarrik ekoizpen-fasean, baita gainerako etapetan ere, neurri handiagoan edo txikiagoan eragiten baitie arau-esparru berriak.

Horren adibide garbia da lehengaiak erauzteko fasea. Fase horretan, garatzeke dagoen araudiak jada aurreikusten du gerora ekoizteko erabilitako materialak ingurumenaren aldetik modu arduratsuan lortu direla egiaztatzeko beharra.

Baina hortik harago, badira Europako baterien sektorearen iraunkortasuna ziurtatzetik haratago doan eragina identifikatzen duten ahotsak ere. Bere ezaugarriak eta mandatuak direla eta, uste da erregulazio hori Europako baterien etorkizuneko industria handia babesteko bidea ere badela.

Arautze horren bidez, babes-hesi bat ezarri nahi da, ezarritako baldintzak betetzen ez dituzten produktuei sarrera galarazteko; izan ere, erregimen berri horretara egokitzen ez badira, jatorri asiarreko fabrikatzaileek izango dute eragin handiena. Horregatik, analista askok uste dute Europako organo gorenak baterien tokiko sektoreari ematen diola bultzada bat, lehiakortasuna indartzeko eta etorkizuneko industrietako bat menderatzeko borrokan ari diren beste eskualde batzuetatik babesteko.

Laburbilduz, arau-esparru berri bati buruz ari gara, Europako industria-apustu handienetako baten arrakasta ziurtatzeko asmoz, etorkizunean lehiakorrak izan daitezen. Horregatik, funtsezkoa da araudi hori garatzeaz gain, helburu horien irismena eta ahalik eta lasterren betetzea bermatuko duten aurrerapen zientifiko eta teknologiko guztiak garatzen jarraitzea.

Ildo horretan, CIC energiGUNEk baterien industria indartsu, lehiakor, arduratsu eta iraunkorra eraikitzen laguntzen jarraitzen du. Hori guztia gure jarduera zientifikoari eta bizi-zikloaren azterketan oinarritutako gure ikuspegi eta metodologiei esker, sektoreko enpresek aurre egin behar dieten erronka handiak identifikatzeko eta horiei erantzuteko aukera ematen baitigute.

Helburu horretan sektoreari eta enpresei nola laguntzen diegun gehiago jakin nahi baduzu, gure webgunean sakontzera eta gure sare sozialetan jarraitzera gonbidatzen zaitugu.