Hala ere, horiekin guztiekin batera, bada sektoreko etorkizuneko player handiak zehazteko funtsezkoa den beste lehiaketa bat ere: gobernu eta erakunde batzuk garatzen ari diren pizgarrien eta erraztasunen borroka.

Estimulu horien helburua argia da: energia berdearen funtsezko industriak garatzearekin lotutako inbertsio guztiak erakartzea. Hori dela eta, Estatuko eta Europako Erkidegoko hainbat Gobernuk hainbat erakargarritasun eta erregulazio ezarri dituzte beren ibilbide-orrietan, inbertitzaileak eta enpresa handiak beren lurraldeetan asmo handiko planak garatzeko konbentzitzeko esparrurik onenak ezartzeko.

Erakunde-mugimendu horiek urteak daramatzate garatzen (bai industriei dagokienez, bai beste industria batzuei dagokienez). Hala ere, azken hilabeteetan agertutako interes handia izan da plan horiek eta haien protagonismoa fokuan jarri dituena, bateriak edo hidrogenoa bezalako sektoreen hurrengo urteetako industria-garapenari begira, bi adibide jartzearren. Batez ere, AEB bezalako herrialde batzuetako iragarkien aurrean, beren hautagaiei behin betiko bultzada eman nahi baitiete, etorkizuneko erreferentziazko hub gisa.

IRA: ESTATU BATUEK ATZEAN UTZI NAHI DUTEN PLANA

Gigafaktorien industriaren kasuan ikusi genuen bezala, AEB (eta horiekin batera, Ipar Amerika) trantsizio energetikoaren protagonista izateko borrokan posizioak hartzen hasi zen, Asia edo Europa bezalako beste kontinente batzuk baino beranduago. Hala ere, 2021eko urtarrilean Biden Administrazioa sartu zenetik, herrialdearen ahaleginak apustu hori azkartzera bideratu dira, bere gaitasunetan, tokiko enpresetan eta hainbat laguntza publikotan oinarritutako eredu propioa garatzen saiatuz.

Testuinguru horretan, hainbat plan sortu dira, hala nola, Biden presidenteak bere legegintzaldiaren hasieratik abiarazitako automobil elektrikoaren industriari bultzada ematea. Aurreikuspenen arabera, 175 mila milioi dolar baino gehiago inbertituko dira datozen urteetan sektorearen gaitasunak bizkortzeko eta gidarien artean erosketa sustatzeko.

Hala eta guztiz ere, eskualdeen arteko lehiaren ondorioz, AEBk urrats bat harago joan nahi izan du eta kolpe handia eman du inbertitzaileen eta enpresen arreta erakartzeko borrokan. Horregatik, joan den 2022aren amaieran, orain arteko planik handinahiena onartu zuen: Inflazioa Murrizteko Legea (edo IRA ingelesezko sigletan, zeinengatik gehienbat ezaguna den).

Plan horren bidez, besteak beste, 400.000 milioi dolar baino gehiagoko inbertsioak aurreikusten dira herrialde osoan, energia berdearekin eta gas kutsagarrien isuriak murriztearekin lotutako industrietan arreta berezia jarrita. Adibidez, gelaxkak eta bateriak ekoiztearen kasuan bakarrik espero dira, 2031ra arte, 30,6 mila milioi dolar baino gehiagoko laguntzak eta kredituak, pizgarrien eredu baten bidez. Eredu horrek kontuan hartuko ditu urteko kilowatt/orduak, Ipar Amerikako herrialdean ezartzea erabakitzen duten enpresek eginak.

Era berean, funtsezko beste teknologia batzuetarako laguntzak ere aurreikusten dira, hidrogeno berderako, esaterako, finantzaketa-ereduekin eta antzeko laguntzarekin, eta horiek aldatu egingo dira Estatu Batuetako lurzoruan instalatutako azken ahalmenaren arabera.

Finantzazio eta kreditu fiskal horiez gain, energia berriztagarriak sustatzeko beste formula batzuk ere badaude, AEBn garatu nahi diren proiektu potentzialen finantzaketa-aukerak zabaltzea bilatzen dutenak, bideragarritasun ekonomiko-finantzarioari eta errentagarritasunari dagokienez haien erakargarritasuna bultzatuz. Era berean, hainbat mekanismo ezartzen ditu energia-trantsizioko inbertsioan dagoen inflazioaren eragina murrizteko. Hori guztia zerga eta bilketa-sistema berrien bidez finantzatuko da, mila milioi dolar baino gehiago irabazten dituzten enpresei zuzendutako % 15eko karga berezi gisa.

Horrela, eta bere edukia dela eta, IRA munduko energia garbien inbertsioaren eta sustapenaren inguruko historiako neurririk garrantzitsuenetakotzat hartu da. Hori da haien anbizioa, beste herrialde batzuk ere mugitzen hasi direla egungo industria-panorama berdea irauli dezakeen araudi berri bati erantzuteko.

ASIAK EZ DU ATZEAN GERATU NAHI

Neurri horien bidez, AEBk Europaren aurrean jarri nahi du bere burua, baina batez ere Asiaren aurrean. Azken kontinente hori da orain arte garapen teknologikoaren eta energia-trantsizioko inbertsioaren buru, eta AEBko herrialdeak harekin murriztu nahi ditu distantziak. Hala ere, Asiako herrialdeak bizkorrak izaten saiatzen ari dira Amerikako eraso horren aurrean, beren lurraldean inbertsioa mantentzeko eta indartzeko pizgarri-plan propioak garatuz.

Hori da Japoniaren kasua, trantsizio energetikoaren inguruko eraldaketa industriala gidatzen ari diren enpresa handien inbertsioen sorleku eta gunea. Bere jarrera bermatze aldera, Japoniako herrialdeak IRAren behin betiko onarpenari aurrea hartu zion 2022an, hamar urterako roadmap batean sartutako neurri sorta handi bat onartuz, herrialdearen deskarbonizazioari begira.

Beste prerrogatiba batzuen artean, finantzaketa-formula berriak abiarazi ziren bonu berdeen bidez, bai eta jasangarritasunean inbertitzea sustatzeko neurriak ere, zuzeneko laguntza ekonomikoa zein arau-babesa uztartzen dituztenak. Era berean, finantzaketa-tresna berrien garapena finkatzen da, inbertitzaileentzat erakargarriagoak eta errazagoak diren laguntza-sistema berriak ezartzeko.

Neurri horien artean, nabarmentzekoa da ekintza-ildo berri bat abiarazi dela, Asiako herrialdeen arteko lankidetza eta estrategia bateratuen garapena bultzatzeko, proiektu berde berriak abiarazteko. Bereziki, Asiako zero emisioen erkidegoa kontzeptua sortzea pentsatu da, inbertsio berriak garatuz eta herrialde erakundeen arteko lankidetza publiko-pribatuak bultzatuz.

Programa hori eta haren hedapena baterako estrategia handiago baterako lehen urratsa izatea espero da, Asiak bateriak edo hidrogenoa bezalako industrietan duen kokapena are gehiago indartuko duena.

Asiako beste erraldoietako bat, India, azken urteotan bere lurraldean teknologia berde eta berriztagarrien garapena bultzatzen ari da. Hori guztia, 600 milioi dolar baino gehiagoko inbertsio-plana bezalako programen bidez, eguzki-energiaren azpiegiturak eta lotutako teknologiak (hala nola bateriak) ezartzeko beren mugetan.

Testuinguru horretan, industriaren eta analista handien ikuspegiak Txinan kokatzen dira, eta haren hurrengo mugimenduak IRAri eta Japonia bezalako beste herrialde batzuek laguntzeko egindako gonbitari erantzunez. Dirulaguntza eta pizgarrien karreraren buru urteak eman ondoren (duela gutxi Europak “bidegabetzat” eta “merkatua desitxuratzekotzat” jo ditu), Asiako erraldoiak bere lidergoa ziurtatuko duten programa ekonomiko berriekin erantzutea espero da.

ETA ZER GERTATZEN DA EUROPAREKIN?

Hasiera-hasieratik, eta are gehiago AEBk IRA onartu zuenetik, laguntza-olde hori arreta handiz zaintzen ari da kontinente zaharretik. Batez ere, pizgarri berri horiek Europar Batasunak trantsizio energetikoaren garapen teknologiko eta industrialaren buru izateko eta automozioa bezalako funtsezko industrien lehiakortasuna ahultzeko orain arte egindako aurrerapen eta ahaleginetan eragina izango duten beldur.

Horregatik guztiagatik, urtarriletik hainbat hedabidek Europako Batzordearen asmoen berri eman zuten, beste eskualde batzuetatik botatako pultsuari modu irmoan erantzuteko. Erantzun hori otsailaren 1ean gauzatu zen (modu partzialean, behintzat), Batzordeak martxoaren amaieran zabalduko duen plan handiago baten oinarriak aurkeztu zituenean. Plan horrek eskualdeko lehiakortasuna handitu nahi du trantsizio energetikoarekin eta “zero emisio”-ekin lotutako industrian.

Hain zuzen ere, “Green Deal Industrial Plan” izenaz bataiatuak lau zutabe handitan oinarrituko du bere garapena, AEBei eta Asiako erraldoiei aurrez aurre begiratzeko. Oinarri horiek (gehiago garatzeke daudenak) honako hauek dira:

• Etorkizuneko teknologietarako funtsezkoak diren lehengaien garapen teknologikoa eta erauzketa eta berrerabilera erraztuko dituen arau-esparru bat finkatzea.
• Finantzaketa-planak abiaraztea, bai erkidego-mailan, bai estatu-mailan, modu koordinatuan.
• Europako industriarako laneskua indartzeko eta kualifikatzeko planak abian jartzea.
• Funtsezko beste herrialde batzuekin (hala nola Txilerekin eta Australiarekin, baliabide naturalak direla-eta) lankidetzan aritzeko asmo handiko merkataritza-akordioak ixtea, trantsizio energetikoaren buru izateko lasterketan kide estrategikoak izan daitezkeenak.

Oraindik itxaron egin beharko da EBren asmo horiek 2023ko uda baino lehen argitaratzea espero den arau-esparru xehatuan nola sartzen diren ikusteko. Ziur asko, programa honek, bere anbizioa dela eta, aztertu beharreko titular eta inplikazio ugari emango ditu, gure blogeko hurrengo sarreretan zehaztuko ditugunak.

Argi dagoena da, garapen teknologiko edo enpresarialaz haratago, beste lasterketa izugarri bat bizi dugula herrialdeen (eta interes ekonomikoen) artean, eta espero dugu horrek lagunduko duela (maila eta herrialde guztietan) karbonoa kentzearen eta trantsizio energetikoaren aldeko apustua bizkortzen eta gure etorkizunerako finkatutako garapen iraunkorreko helburuak lortzen.